در عصر هخامنشیان زنان قبل از این که به دیدار شاه بروند از لوازم آرایش و عطر استفاده می‌کردند . هخامنشیان به زیورآلات و لوازم آرایش علاقه زیادی داشتند . جواهرات و وسایل کشف شده مثل گردنبند فیروزه و ظروف چوبی ، برنزی و شیشه‌ای برای نگهداری سرمه گواه این واقعیت است . زنان ایرانی قبل از ورود اسلام به ایران از « هفت قلم آرایش » استفاده می‌کردند. به نظر می‌رسد منظور از هفت‌قلم آرایش ، آرایش کامل یا بیش از اندازه است و البته بیان‌کننده‌ی تعداد ۷ نوع آرایش نیست ، زیرا هفت قلم آرایش در اسناد مختلف متفاوت ذکر شده است. مثلا هفتگانه : سرمه ، حنا ، خضاب ، سفیدآب ، وسمه ، زرک و خال و یا هفتگانه : حنا ، بند ، وسمه، سرمه ، سرخاب سفیدآب ، و خال و…
حنا از رایج‌ترین مواد آرایشی سنتی در بین زنان ایران بوده که علاوه‌بر رنگ کردن مو و اندام‌ها به‌عنوان ضد قارچ کاربرد داشت.
سرمه برای آرایش چشم کاربرد داشت . برای تهیه این ماده آرایشی ، کحل از مخلوط سولفور انتیموان یا سرب با هسته خرما سائیده شده و سولفور آهن یا نقره به صورت گرد و نرم شده تولید ، در سرمهدان نگهداری می‌شد . سرمه نه تنها برای زیبایی کاربرد داشت ، بلکه آن را برای کنترل رطوبت چشم و درمان ریختن مژه‌ها هم موثر می‌دانستند.
وسمه از جمله مواد آرایشی است که برای کشیدن ابرو به کار میرفت که از جوشاندن گیاهی شبیه مورد به دست می‌آمد. ابن سینا آن را برگ نیل معرفی کرده است و برخی آن را حنای سیاه نامیده‌اند.
سرخاب را غازه یا گلگونه هم می‌گویند که به صورت گرد سرخ‌رنگ برای رنگ کردن گونه کاربرد داشت.
سفیدآب به شکل پودر سفید است که به صورت خود می‌مالیدند و در تهیه آن از مغز حرام گوسفند و آهک استفاده می‌شد.
زرک شامل زرور‌قهای کوچک یا کاغذهای زرد رنگ و طلایی بود که برای زینت ، بخصوص در میان موها به کار میرفت.
غالیه از مخلوط مواد معطری چون صندل ، بان ، مشک ، و عنبر تهیه می‌شد و برای خوشبو شدن به کار می رفت . غالیه به علت رنگ سیاه به عنوان رنگ مو هم کاربرد داشت. غالیه را در دفع کک و مک و جوش‌های صورت نیز موثر می‌دانستند.
خال که منظور خال عارضی ( مصنوعی ) است و نه خال طبیعی، با نقطه گذاری توسط سرمه یا حنا در کنج لب یا نقاط دیگر رخسار گذارند.
خضاب درواقع رنگ کردن مو و دست و پا با استفاده از مواد رنگی مانند وسمه و حنا و سرخاب است.
